با توجه به گستردگی فعالیت های اقتصادی بخش غیررسمی و سوداگری های اختلال زا و چالش های نظام مالیاتی کشور از جمله ناکارآمدی از حیث باز توزیع درآمد و محدود بودن پایه مالیاتی، تحول در نظام مالیاتی کشور بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.

از مهمترین اصلاحات مورد نظر دولت در لایحه مذکور می توان به تغییر روش مالیات ستانی از نظام منبع محور به مالیات مجموع درآمد، همسوسازی ابزار مالیات با سیاست های جمعیتی، ساماندهی معافیت ها و مشوق های مالیاتی از جمله پذیرش هزینه های معیشتی به عنوان هزینه های قابل کسر از درآمد، حرکت از سمت نظام مالیاتی ممیز محور به سمت نظام مالیاتی هوشمند داده محور، کاهش بار مالیات بر تولید و ایجاد ارتباط مؤثر و سازنده میان نظام مالیاتی کشور و نظام حمایتی دولت و پیاده سازی وضع مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی اشاره کرد.

نظرات پدرام صالحیان، کارشناس مسائل اقتصادی را در خصوص اصلاح مالیات های مستقیم جویا شدیم که در ادامه می آید.

صالحیان با اشاره به این موضوع که نظام مالیاتی کشور دچار مشکلاتی است و باید رفع شود، تصریح کرد: تا الان مالیات بر اساس نوع شغل افراد اخذ می شد. افراد متناسب با اینکه معلم، پزشک، کاسب و... هستند، مالیات می پرداختند.

وی ادامه داد: مالیات ستانی بر اساس شغل افراد فسادزاست و بستر برای برخی سوءاستفاده ها مانند زد و بند ممیز مالیاتی وجود دارد. در لایحه اصلاح قانون مالیات های مستقیم که توسط دولت مطرح شده است، مالیات گیری از شغل به درآمد افراد تغییر کرده است.

در مدل جدید مالیات ستانی، عدالت در بخش اشخاص حقیقی بیشتر محقق می شود

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: در مدل جدید مالیات ستانی، عدالت در بخش اشخاص حقیقی بیشتر محقق می شود. زیرا مالیات بر مجموع درآمد است و بر مودیان بزرگ و پردرآمد متمرکز می شویم.

صالحیان گفت: در اصلاح مالیات های مستقیم پیش بینی شده است که یک معافیت پایه داشته باشیم. سود افراد محاسبه می شود و بر اساس سود خالص مالیات ستانی صورت می گیرد.

وی ادامه داد: قبلاً هزینه های قابل قبول نداشتیم و بر کل حقوق افراد مالیات می بستیم، حالا قرار است بر مبنای سود افراد مالیات بگیریم. در اصلاح قانون مالیات های مستقیم، پذیرش هزینه های معیشتی را خواهیم داشت. مواردی مانند هزینه ی مسکن، تحصیل، هزینه ی درمانی غیرجبرانی، هزینه ی بازسازی و نوسازی منازل مسکونی پذیرفته و از درآمد افراد کسر می شود.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: اصلاح مالیات های مستقیم به نفع حقوق بگیران است. زیرا  کسانی که سود خالص زیر 100 میلیون تومان در سال دارند، معاف از مالیات می شوند. با احتساب هزینه های معیشتی سود اغلب کارمندان کمتر از این حد است و درصد بالایی از کارمندان از معافیت مالیاتی برخوردار می شوند.

دو مزیت مهم اصلاح قانون مالیات های مستقیم برای اشخاص حقیقی و تولید کنندگان

صالحیان گفت: مزیت مهم اصلاح قانون مالیات های مستقیم این است که بر مودیان بزرگ تمرکز می کنیم. زیرا صرف نظر از شغل افراد، هر نوع سودی مشمول مالیات می شود و به این ترتیب، سوداگران نیز باید مالیات های بالایی پرداخت کنند.

وی ادامه داد: در بخش اشخاص حقوقی نیز اصلاحات خوبی در نحوه ی مالیات ستانی صورت گرفته است. اولاً، در معافیت های مالیاتی تجدیدنظر شده است و ثانیاً، سازوکارهایی مانند اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در نظر گرفته شده است که به نفع صنایع و تولیدکنندگان است.

به گفته ی این کارشناس اقتصادی، کاهش مالیات بخش تولید از 25 به 15 درصد نیز کمک بزرگی به رونق تولید خواهد کرد و تغییر نظام مالیاتی مبتنی بر مجموع درآمد در جهت کاهش بار مالیاتی به مردم عادی و حقوق بگیران است و معافیت های مهمی به صورت سرانه هر خانوار نیز در اصلاح قانون مالیات های مستقیم پیش بینی شده است که نظام مالیاتی را به عدالت محوری نزدیک خواهد کرد.

صالحیان در پایان تأکید کرد: تا الان مالیات از کار گرفته می شد و تولید را از صرفه می انداخت. حالا قرار است مانند عمده ی اقتصادهای توسعه یافته ی دنیا مالیات را از سرمایه، دارایی و درآمد افراد بگیریم.